Gdyńskie plaże są jedną z najlepszych wizytówek miasta z morza i marzeń. Są popularnym wyborem jako miejsce wypoczynku i spotkań zarówno mieszkańców, jak i turystów. Mimo, iż plaża w sezonie sprzątana jest kilka razy dziennie, często wraca pytanie: „Skąd tyle śmieci?”. To jedna z najczęściej pojawiających się kwestii kierowanych do organizatora kąpielisk. Tylko w jeden weekend na piasku w Śródmieściu potrafi się pojawić aż 10 ton odpadów!

• Od początku roku do połowy maja z gdyńskich plaż uprzątnięto blisko 40 ton odpadów
• Sprzątanie plaż jest codziennym procesem wykonywanym nawet przez 20 osób
• Zwiększanie koszów nie jest drogą do rozwiązaniu problemu
• Najważniejsza jest edukacja i zmiana zachowań społecznych

Plaża w Orłowie (fot. Gdynia.pl)

Butelki największą częścią odpadów

Plastikowe butelki, opakowania po jedzeniu, puszki, a nawet niebezpieczne odpady, takie jak strzykawki czy fragmenty szkła, to niestety codzienny widok na plażach. Problem nasila się szczególnie w sezonie letnim, kiedy liczba odwiedzających gwałtownie rośnie.
Od 1 stycznia 2024 r. do 15 maja 2024 r. zebrano z plaż w Gdyni łącznie 36,82 tony odpadów, w tym 14,04 ton komunalnych, 1,72 tony ulegających biodegradacji oraz 21,06 ton szklanych. Sezon wakacyjny dopiero przed nami, a powyższe wartości już są zatrważające. Warto przypomnieć, że jednym z niechlubnych rekordów jest weekend, podczas którego w minionym roku odbywały się Cudawianki. Tylko w dniach 24-25.06.2023 zebrano rekordowe 10 ton odpadów! W sezonie letnim od czerwca do sierpnia liczba ta przekroczyła sto ton!


Stan plaży od poranka potrafi zmienić się diamatrialnie (fot. Magdalena Iwanowicz-Mongird)

Sprzątanie od wczesnego świtu i w ciągu dnia

O funkcjonowanie plaż i kąpielisk w mieście troszczy się Gdyńskie Centrum Sportu. Od 1998 roku organizuje na terenie gminy kąpieliska funkcjonujące w sezonie letnim w godzinach od 9.30 do 17.30 w czterech dzielnicach miasta: Babich Dołach, Śródmieściu, Redłowie i Orłowie. Za sprzątanie piasku odpowiada firma Delta sp. z o.o. wybrana w drodze przetargu nieograniczonego. Wykonuje ona szereg czynności związanych z dbaniem o czystość plaż przez cały rok, za co w bieżącym roku otrzyma wynagrodzenie ponad 1,2 mln zł. Koszty sprzątania są znaczące i rosną wraz ze wzrostem liczby opadów.

W okresie letnim (od czerwca do września) do sprzątania plaż używane są 4 maszyny do czyszczenia oraz 2 grabie do napowietrzania piasku. Dzieje się to codziennie we wczesnych godzinach porannych. W procesie uczestniczy 16 osób, a w okresach wzmożonego ruchu turystycznego liczba ta wzrasta do 20 osób. Wedle potrzeb umowa obejmuje także sprzątanie interwencyjne. Sprzątanie ręczne obejmuje zebranie zanieczyszczeń stałych z całego terenu, zagrabienie i wyrównanie powierzchni piasku, ławek i balustrad. Specjalny sprzęt przesiewający oczyszcza z kolei piasek na około 15 cm w głąb.

Plaże są monitorowane na bieżąco, a w przypadku konieczności, podejmowane są odpowiednie działania. W ostatnim czasie zauważając problem zwiększonego śmiecenia zdecydowano się na zwiększenie liczby sprzątań z 4 razy w tygodniu na 7 oraz dodatkowych sprzątań w weekendy. Zaplanowano także zwiększoną liczbę sprzątań w okresie tzw. długich weekendów.


Kosze na plaży w Orłowie (fot. Marek Urbaniak)

Ponad 400 koszów

Na samej tylko plaży Gdynia Śródmieście i w bezpośrednim jej sąsiedztwie jest 100 koszy na odpady, zaś na terenie wszystkich czterech ich łączna liczba to 420 sztuk (Babie Doły – 60 szt., Śródmieście – 100 szt., Redłowo – 100 szt., Orłowo – 120 szt., Oksywie – 40 szt.). Przyczyną nie jest więc bezpośrednio brak śmietników. Zwiększenie ich liczby sprawiłoby, że miejsce wypoczynku mogłoby zacząć przypominać… las śmietników.

Kolejny powód jest równie prozaiczny – opakowania nie są zgniatane, a do koszy lub w ich sąsiedztwo trafiają np. puste, ale zakręcone niezgniecione butelki. Tak prosta nie wymagająca wiele pracy czynność wpływa istotnie na zapełnienie śmietników.

Drobne śmieci nierzadko pozostawiane są na piasku. Niestety zdarza się również, że zamiast zanieść śmieci do pustego kosza, rzucane są one w okolicy pełnego już śmietnik, mimo że pusty znajduje się w odległości kilku kroków.

Częstym problemem jest także przewracane pojemników oraz wyciąganie śmieci przez zwierzęta, dlatego też by przeciwdziałać tej kwestii planowana jest systematyczna wymiana pojemników na zamknięte.

W krajach zachodnich można spotkać się z opinią, że jedynym rozwiązaniem problemu może być jedynie… zupełna likwidacja koszy, co spowodowałaby obowiązek zabierania wszystkich śmieci ze sobą. Wszak nie pojawiły się one na plaży same. Ryzykiem jednak jest zamiana plaż w wysypisko. Pytanie „Czy jako społeczeństwo gotowi jesteśmy na eksperyment z odpowiedzialności?” pozostaje więc otwarte.

Edukacja, przyzwyczajenia i społeczna odpowiedzialność

Każdy mieszkaniec i turysta może przyczynić się do poprawy sytuacji. Proste działania, takie jak zabieranie swoich śmieci z plaży, unikanie jednorazowych opakowań, segregowanie odpadów oraz udział w lokalnych inicjatywach sprzątania, mogą mieć ogromny wpływ na stan naszych plaż.

Fundacje i stowarzyszenia organizują regularne akcje sprzątania, prowadzą kampanie informacyjne i edukacyjne oraz wspierają władze miasta w podejmowaniu skutecznych działań na rzecz ochrony przyrody takich jak m.in. Eko nurkowy dzień organizowany w gdyńskiej marinie.

Elementem skutecznego eliminowania problemu śmieci mogą być programy edukacyjne skierowane do dzieci i młodzieży. Przeprowadzanie zajęć, które uczą młodych ludzi odpowiedzialności za środowisko naturalne oraz pokazują, jak można minimalizować negatywny wpływ człowieka na planetę.
 

Pozostawienia śmieci nie jest lokalną specyfika, a problemem społecznym, dlatego też wsparcie akcji edukacyjnych powinno mieć jednak powszechny i prowadzić do zmian przyzwyczajeń społeczeństwa. Takie inicjatywy również są podejmowane i powinny, zaś być organizowane przez wyspecjalizowane merytorycznie jednostki odpowiedzialne za ochronę środowiska.

Gdyńskie Centrum Sportu deklaruje stałą współpracę z Wydziałem Środowiska Urzędu Miasta Gdyni jako komórki odpowiedzialnej za zadania z zakresu informacji i edukacji ekologicznej mieszkańców. Podstawą takiej kampanii informacyjnej powinno być uświadomienie użytkownikom plaż, że są oni współodpowiedzialni za stan czystości swojego otoczenia, a w efekcie skuteczne dbanie o wspólną przestrzeń.

Dlatego też udając się na plażę warto mieć na uwadze to, w jakim porządku pozostawię miejsce, w którym wypoczywam.